Gronings goud verzilveren

Na drie dagen Ulrum-dorp merk ik dat m’n hersens vastlopen. Hoog tijd dus om het buitengebied te gaan ontdekken. De Marne lonkt.

De eerste stop maak ik in Vierhuizen. Het kleine kerkhof trekt mijn aandacht en dan met name het stenen gebouwtje achterin, het lijkenhuisje. Als ik het huisje nader hoor ik geritsel. Is er iemand achter aan het werk? Geen levende ziel te bekennen. Ik tuur door een raampje en zie zwart gefladder. Het zijn de angstige vleugelslagen van een kauw die het geritsel veroorzaken. Het dier is het huisje binnengevlogen maar kan de weg naar buiten niet meer vinden, de raampjes kunnen niet open en ook de deur zit stevig op slot.

Het voelt niet goed om het beestje de rug toe te keren dus ik ga op jacht naar de sleutelbewaarder. Bij een van de huizen tegenover het kerkhof bel ik aan. Na enig wachten en gestommel wordt de deur geopend, een oudere dame kijkt me vragend aan: “Hallo, wie ben jij?” Ze nodigt me uit om binnen te komen en mijn verhaal te doen. Ik heb precies de juiste persoon getroffen want deze mevrouw houdt wel van een avontuurtje. Samen trekken we erop uit om de sleutelbewaarder te zoeken; eerst naar de buren. Die zijn niet thuis. Een paar deuren verder dan, daar weten ze vast wel wie de sleutel heeft. Het is maar goed dat het Lauwersmeer niet op me rekent want dit neemt wat tijd in beslag. Ik geef me over aan het tempo van mijn begeleidster en laat me haar los-vaste verhalen over de inwoners van Vierhuizen lekker aanleunen.

De mensen van een paar deuren verderop weten het zeker: “de sleutel van het lijkenhuisje ligt bij […], die woont aan het begin van de straat en ik zag hem zojuist die kant op fietsen dus als je daar naar toe gaat tref je ‘m wel.”

Zo gezegd zo gedaan en tien minuten later staan we met de sleutelbewaarder bij het huisje waar de kauw nog steeds in opgesloten zit. Maar niet lang meer! De deur zwaait open en… niks. De vogel, ook niet achterlijk, houdt zich dood. We besluiten dat het niet nodig is om ‘m eruit te jagen en kiezen ervoor om weg te gaan en de deur voorlopig open te laten zodat ‘ie in zijn eigen tijd de vrijheid tegemoet kan vliegen. Een goede daad is verricht.

Van Vierhuizen ga ik verderop de polder in. Staand op een dijk zie ik vooral lucht. Daar hebben ze hier veel van. Ver kijken. Ook dat. Ruimte zat voor een heel leger zelfs. Aan de andere kant van de dijk beland ik aan de rand van Marnehuizen, een bizar aandoend nepdorp dat in gebruik is als militair oefenterrein. Grote borden met daarop waarschuwende teksten en rode vlaggen maken het spannend. Het voelt een beetje alsof er een neutronenbom is gevallen: alle huizen staan er nog en ik ben de enige overlevende. Moederziel alleen fiets ik door dit natuurgebied. Als ik na een uur over kronkelpaadjes ineens op een stel wandelaars stuit, schrikken zowel zij als ik.

Zilte lucht. Het Lauwersmeer is een grote zoetwaterplas die opmerkelijk genoeg meer naar zee ruikt dan heel de Scheveningse en Kijkduinse kust bij elkaar. Zal het met de stroming en windrichting te maken hebben? Ik snuif diep en geniet.

Van zilt naar Zoutkamp is het welgeteld tien kilometer. Het eerste dat me opvalt is een uit de kluiten gewassen vrijstaande nieuwbouwwoning die vreemd geplaatst lijkt op een centraal grasveld naast de replica van een kalkoven. Welke gemeente geeft vergunning af om deze ruimte te ontsieren door er plompverloren een doorsnee doorzonvilla neer te zetten?

De kersverse nieuwe uitbaters van restaurant De Oude Sluis vertellen me dat het een vissershuisje(!) moet voorstellen en dat het geheel een project is van de stichting Historisch Zoutkamp. Ik kan er met mijn pet niet bij. Vanaf mijn plekje op het terras wordt het zicht op een potentieel interessant toeristisch trekpleistertje, de nagebouwde kalkoven, totaal verpest door een… een…, wat is het architecturaal lelijkste woord dat ik hiervoor kan bedenken, wacht ik heb het: een boerderette!

Natuurlijk is het geen boze opzet dat de leden van Historisch Zoutkamp de plank zo hebben misgeslagen, met de beste wil van de wereld streven zij ernaar om de geschiedenis van hun dorp zo boeiend mogelijk in beeld te brengen door karakteristieke ‘elementen’ te bewaren of te herstellen. Maar o o o wat is het jammer dat ze in de tekenfase niet heel even een terrasje hebben gepakt. Dan zouden ze vast met een elegantere – toeristisch waardevollere – oplossing zijn gekomen.

Dat Trekpad trekt toeristen!

Hopelijk behoeden de goede mensen van Ulrum zich voor zulks een flater. De contouren voor een mogelijke misser meen ik te ontwaren in het plan Waterloop (in 2008 aan het brein van de lokale raadsfracties CDA en PvdA ontsproten). In dat plan staat beschreven het voornemen om het trekpad van Ulrum naar Leens beter begaanbaar te maken, immers ‘dit deel onbreekt in de ketting van thans aanwezige fietspaden aan of rond het Hunsingokanaal‘. Het is alsof ik een raadslid hoor denken: “Asfalteren die hap”.

In werkelijkheid valt het met dat asfalt wel mee gelukkig, al is er wel degelijk sprake van ‘de aanleg van een rustiek fietspad‘. Even verderop in de tekst lijkt het hellend vlak een stuk steiler naar benee te gaan bij deze zin: ‘om de aantrekkelijkheid voor fietsers, wandelaars, watersporters en ruiters te verhogen is denkbaar dat hier en daar picknickplaatsen met speelvoorzieningen worden ingericht’. Nu de afdaling is ingezet gaan bij de plannenmakers de remmen los, zo staat er ‘hoe mooier (landschappelijk verantwoord) en comfortabeler (breedte, materiaal wegdek) uitgevoerd, des te groter de kans van slagen.’ Het asfalteren lijkt met een U-bocht opnieuw aan de orde. Eenmaal aan de voet van kwaad tot erger beland, draaien de Waterloop-bedenkers zich om en blikken terug. Het trekpad is nu een vierbaansweg met een MacDonalds en parkeerhavens. “Aahhh, Gronings goud”.

Ik overdrijf. Maar, met een kern van waarheid. Mijn vrees is dat de plannenmakers zich rijk rekenen aan toeristenbelasting-inkomsten maar verkwanselen dat wat onbetaalbaar is: lucht en ruimte. Een typisch gevalletje van kind en badwater.

Mag er dan nooit iets veranderen? Jawel. Heeft Ulrum en dit trekpad dan geen toeristische waarde? Wis en waarachtig wel! Moet Ulrum uit het rijtje Zoutkamp – ULRUM – Leens – Verhildersum? Om de dooie donder niet! De pracht van het laatst overgebleven oorspronkelijke stukje trekpad is met recht Gronings goud, vandaar dat u mij heel hard hoort roepen: “Afblijven!”

Het alternatief

Draag uit dat Ulrum trots is op de ongereptheid van deze twee kilometers. Voor niet-Groningers (lees: toeristen die geld meebrengen) zit de aantrekkelijkheid juist in dát wat hier van nature aanwezig is: lucht en ruimte. Er is geen noodzaak voor een elektrische fiets-fietspad. Uit eigen ervaring kan ik melden dat het pad te voet prima begaanbaar is, ook met de fiets aan de hand. Er is langs dit stilspiegelende kanaal geen behoefte aan picknickplaatsen met uitpuilende afvalbakken. Laat dit stukje Groningen gevrijwaard blijven van zwerfafval dat de rietkragen vervuilt en watervogels verst(r)ikt.

Zelfs de scootmobiele brigade hoeft u voor deze ene keer niet te faciliteren. Zij kunnen even omrijden via Vlakkeriet, het bruggetje aldaar biedt een schitterend uitzicht.

Omdenken

Verkondig het hoe en het waarom van uw besluit tot behoud van de 2000 meter die van nature al totaal ‘landschappelijk verantwoord’ zijn. Plaats aan weerszijden een bord met verklarende tekst, cultuurhistorische informatie en een fraaie afbeelding. Nodig wandelaars uit tot het uittrekken van hun schoenen… Máák er wat van maar wat u ook doet, doe niet zoals de Zoutkampers. Vermoord niet het Ulrums’ trekpad maar breng de geschiedenis ervan tot leven!

Wordt vervolgd.